ސޯޝަލް މީޑިއާ މަނާކުރަން އުޅުމުން ހަމަނުޖެހުންތައް ބޮޑުވެ މަސްލަޙަތު ގެއްލުނު ނޭޕާލުން އެ ޤައުމުގެ ޤާނޫނު ހަދާ މަޖިލިސް އުވައިލައި، އިންތިޤާލީ ސަރުކާރެއް އެކުލަވައިލައިފިއެވެ. އަދި، އަންނަ 2026 ވަނަ އަހަރުގެ މާރިޗު މަހުގެ 5 ވަނަ ދުވަހު ޢާންމު އިންތިޚާބެއް ބާއްވާނެ ކަމަށް ނޭޕާލްގެ ރައީސް ރާމްޗަންދްރަ ޕައުޑޭލްގެ އޮފީހުން ވަނީ އިޢުލާނު ކޮށްފައި ކަމަށް ބައިނަލްއަގުވާމީ މީޑިއާތަކުން ބުނެއެވެ. މި އިންތިޤާލީ ސަރުކާރުގެ ބޮޑުވަޒީރަކީ އެ ޤައުމުގެ ކުރީގެ އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރު ސުޝިލާ ކަރްކީ، (73 އ) އެވެ.
ބޮޑުވަޒީރު ކަމުގެ މަޤާމަށް ކަރްކީ ޢައްޔަން ކުރެއްވުމުން، އެކަމަށް އިންޑިޔާއިން ވަނީ މަރުޙަބާ ކިޔާފައެވެ. އިންޑިޔާގެ ބޮޑުވަޒީރު ނަރެންދްރަ މޯދީ ވިދާޅުވީ، ކަރްކީގެ ހިންގުންތެރިކަމުގެ ދަށުން ނޭޕާލްގައި ސުލްޙައާއި ހަމަޖެހުން ޤާއިމު ކުރެވޭނެ ކަމަށް އުންމީދު ކުރައްވާ ކަމަށެވެ. އަދި، ނޭޕާލައި އެކު އިންޑިޔާއިން ދެމިއޮންނާނެ ކަމަށް ވެސް މޯދީ ވިދާޅުވިއެވެ.
އިންތިޤާލީ ސަރުކާރެއް ބޭނުންވީ ކީއްވެ؟
ނޭޕާލްގައި އިންތިޤާލީ ސަރުކާރެއް އެކުލަވައިލަން ޖެހުނީ، އެ ޤައުމުގެ ބޮޑުވަޒީރު ކަމުގެ މަޤާމު ފުރުއްވަމުން ގެންދެވި ކޭޕީ ޝަރްމާ އޮލީ، އެތައް ސަތޭކަ ހާސް ބަޔަކު ބައިވެރިވި ބިޔަ މުޒާހަރާތަކާއި ގުޅިގެން އިސްތިޢުފާ ދެއްވުމާއި އެކު، އޭނާގެ ސަރުކާރު ވެއްޓުމާއި ގުޅިގެންނެވެ. މީސްމީޑިޔާގެ ބައެއް މަންސަތައް މަނާ ކުރުމަށް އޮލީގެ ސަރުކާރުން ނިންމުމާއި ގުޅިގެން، 'ޖެން ޒީ' އުމުރުފުރައިގެ ޒުވާނުންނާއި ޢާންމުން ގުޅިގެން މަގުތަކަށް ނިކުތް މުޒާހަރާތައް ވަނީ ހޫނުވެފައެވެ. އެ ނިންމުން ބަދަލު ކުރެވުނު ނަމަވެސް، މުޒާހަރާތައް ހަމަނުޖެހުންގަނޑަކަށް ބަދަލުވެ، މުޅި ޤައުމުގެ ހަމަޖެހުމާއި އަމާންކަން ވަނީ ގެއްލިފައެވެ.
ހަމަނުޖެހުންތަކާއި ގެއްލުންތައް
މި ހަމަނުޖެހުންގަނޑުގެ ތެރެއިން މުޒާހަރާގެ ބައިވެރިން ވަނީ ފުލުހުންނާ ކުރިމަތިލައި، ދައުލަތާއި ސަރުކާރުގެ އިތުރުން ޢާންމުންގެ ގެދޮރާއި މުދަލަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ދީފައެވެ. ސަރުކާރުގެ އިމާރާތްތަކާއި، ބޮޑުވަޒީރާއި ވަޒީރުންގެ ގެކޮޅުތަކަށް ވަދެ، ބައެއް ވަޒީރުންނަށް ޙަމަލާދީ، އިމާރާތްތަކުގައި ހުޅުޖަހައި ބޮޑެތި ގެއްލުންތައް ދީފައި ވެއެވެ. ހަމަނުޖެހުންތައް ކޮންޓުރޯލު ކުރެވުނީ ނޭޕާލްގެ އަސްކަރިއްޔާގެ ސިފައިން ހަތިޔާރާއި އެކު މަގުތަކަށް ނިކުތުމަށް ފަހު، އަދި އޮލީ އިސްތިޢުފާ ދެއްވުމާއި ގުޅިގެންނެވެ. މި ހަމަނުޖެހުންތަކުގައި 51 މީހަކު މަރުވެފައިވެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ކުރީގެ ބޮޑުވަޒީރުގެ އަނބިކަނބަލުން ދިރިހުއްޓާ އަންދައިލުމާއި، މުޒާހަރާގެ 21 ބައިވެރިންނާއި، 9 ގައިދީންނާއި، 3 ފުލުހުންގެ އިތުރުން، އިތުރު 18 މީހުން ހިމެނޭ ކަމަށް ނޭޕާލްގެ ފުލުހުންގެ އިދާރާއިން ހާމަކުރިއެވެ. ހަމަނުޖެހުންތަކުގައި 1,300 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުންނަށް ވަނީ އަނިޔާވެފައެވެ.
އިންތިޤާލީ ބޮޑުވަޒީރު ކަރްކީގެ ތަޖުރިބާ
އިންތިޤާލީ ބޮޑުވަޒީރު ސުޝިލާ ކަރްކީއަކީ ނޭޕާލްގެ އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރުގެ މަޤާމު ކުރިން ފުރުއްވާފައިވާ ބޭފުޅެކެވެ. އަދި، އޭނާއަކީ އެ މަޤާމުގެ އިތުރުން ބޮޑުވަޒީރު ކަމުގެ މަޤާމާއި ޙަވާލުވެ ވަޑައިގެންނެވި ފުރަތަމަ އަދި ހަމައެކަނި އަންހެން ބޭފުޅާއެވެ. ކަރްކީ ބޮޑުވަޒީރު ކަމަށް ޢައްޔަން ކުރައްވާފައި ވަނީ، ރައީސް ޕައުޑޭލާއި، އަސްކަރިއްޔާގެ އިސް ކޮމާންޑަރު އަޝޯކް ރާގް ސިގްދީލް އަދި މުޒާހަރާގެ އިސް ބައިވެރިންނާއި ދެމެދު ކުރި މަޝްވަރާތަކަށް ފަހުއެވެ. އެ މަޤާމަށް ކަރްކީ ޢައްޔަން ކުރުމަށް ހުށަހަޅާފައި ވަނީ މުޒާހަރާގެ ބައިވެރިންނެވެ.
ނޭޕާލްގެ ސިޔާސީ މާޙައުލު
ޗައިނާއާއި އިންޑިޔާއާ ދެމެދުގައި އޮތް ނޭޕާލްގެ ޒަމާންވީ ރަސްކަން، ޖުމްހޫރިއްޔަތަކަށް ބަދަލު ކޮށްފައި ވަނީ 2008 ވަނަ އަހަރުއެވެ. ނަމަވެސް، މަސްރަޙު ދިރާސާ ކުރާ ފަރާތްތަކުން ފާހަގަ ކުރާ ގޮތުގައި، ނޭޕާލަކީ ސިޔާސީ ހަލަބޮލިކަން ބޮޑު ޤައުމެކެވެ. ވަޒީފާގެ ފުރުޞަތުތައް މަދުވުމާއި އެކު، އެ ޤައުމުގެ އާބާދީގެ ބޮޑު ބަޔަކަށް ވަނީ ބޭރު ޤައުމުތަކަށް ހިޖުރަ ކުރުމަށް މަޖުބޫރުވެފައެވެ.
މިހާރު ނޭޕާލްގައި ހިންގާފައިވާ ހަމަނުޖެހުންތައް މަޑުޖެހި، މަގުތައް ވަނީ އަމާން ވާން ފަށާފައެވެ. މަގުތަކުން ހަތިޔާރު އެޅި ސިފައިން ފެންނަ ޢަދަދު ވެސް މަދުވެފައިވާ ކަމަށް މަސްރަޙު ދިރާސާ ކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުނެއެވެ. އިންތިޤާލީ ބޮޑުވަޒީރު ކަރްކީގެ ސަރުކާރުގެ މައިގަނޑު ޒިންމާއަކީ ސުލްޙައާއި ހަމަޖެހުން ޤާއިމުކޮށް، 2026 ވަނަ އަހަރު ބާއްވާ ޢާންމު އިންތިޚާބަށް މަގު ކޮށައިދިނުމެވެ.
